1.در ابتدای جمله می آید و برای پرسش از حالت و چگونگی انجام یک کار به کار می رود.
أنا بِخَیرٍ.
وَصلتُ بسرعَةٍ.
2.کلمه ای است که به جای اسم قرار می گیرد و از تکرار اسم جلوگیری میکند.
از آنجا که در زبان عربی ضمیرها از نظر جنسیت به دو حالت مذکّر و مؤنّث و از نظر تعداد به سه حالت مفرد و مثنی و جمع تقسیم شده اند ، به همین خاطر تعداد ضمایر در عربی 14 تا است. که به دو دسته کلّی :
1) مُنفصل (جدا)
2) مَتّصل (پیوسته یا وصل) تقسیم میشوند.
که در جدول صرف فعل ماضی با آنها آشنا می شوید.
- ضمیرهای متکلم یا اول شخص ها عبارت اند از:
أَنا |
من |
متکلم وحده (مفرد و مونث) |
نحنُ |
ما |
متکلم مع الغیر (مفرد و مؤنث) |
ضمیر های مخاطب یا دوم شخص ها عبارت اند از :
تمامی اسم ها که از لحاظ عدد و جنس با این ضمیرها یکسان باشند، می توانند به جای این ضمیرها به کار روند ؛ با این شرط که ابتدای آن اسم ها حروف ( أیُها یا أیَّتُها ) به معنای (ای) بیاید.مانند :
+ أیُها الطالبُ ؟
(أنتَ چون یک نفر مذکر است )
+ أیّتُها الطالبةُ ؟
(أنتِ چون ،یک نفر مؤنث)
+ أیُها الطالبانِ؟
(أنتما چون دو نفر مذکر)
+ أیَّتُهاالطالبَتانِ؟
(أنتُما چون دو نفر مؤنث)
+ أیُها ،الطُّالب ؟
(أنتُم چون چندنفر مذکر)
+ أیَّتُها الطالبات؟
(أنتُنَّ چون چند نفر مؤنث )
ضمیرهای غایب یا سوم شخص ها عبارت اند از:
هُوَ |
او |
مفرد مذکر |
هی |
او |
مفرد مؤنث |
هُم |
آنها |
جمع مذکر |
هُنَّ |
آنها |
جمع مونث |
هُما |
آنها |
مثنی مذکر |
هُما |
آنها |
مثنی مؤنث |
تمامی اسم ها که از لحاظ عدد و جنس با این ضمیرها یکسان باشند، می توانند به جای این ضمیرها به کار روند.پس فعل این اسم ها مانند همان
ضمیر ها می آیند مانند:
+ الطالبُ :
(هُوَ چون یک نفر مذکر)
+ الطالبةُ :
(هیَ چون یک نفر مؤنث)
+ الطالبانِ:
(هُما چون دو نفر مذکر)
+ الطالبَتانِ:
(هُما چون دو نفر مؤنث)
+ الطُّالب:
(هُم چون چند نفر مذکر)
+ الطالبات :
(هُنَّ چون چند نفر مؤنث)